De oorlog in Oekraïne laat zien hoe moderne oorlogsvoering digitaliseert
24 februari 2022. Het begin van de Russische invasie van Oekraïne, maar ook het begin van een nieuwe manier van moderne oorlogsvoering. Eén waarbij digitalisering een belangrijke rol speelt. Hoewel de militaire slagkracht van Rusland veel sterker zou moeten zijn, is het vooral toch Oekraïne die slim gebruik maakt van digitale technologieën. Hoe doen ze dat?
auteur: Ulrich Petré (18/05/2022)
Propaganda 4.0
Oekraïne voert onder leiding van Mykhailo Fedorov een indrukwekkend digitaal communicatie-offensief. Deze 31-jarige Oekraïense vicepremier en minister van digitale transformatie rekruteerde met zijn ministerie duizenden burgervrijwilligers om Russische desinformatiecampagnes te ondermijnen. Hij kreeg Elon Musk zover om StarLink-ontvangers naar zijn land te sturen. Ook overtuigde hij met één enkel provocerende tweet het Chinese dronebedrijf DJI om Russische dronevluchten te blokkeren door in het hele land geofence te installeren. Bovendien slaagde hij er in om met de videocampagne op sociale media van president Zelensky het moreel van het ganse land te verenigen en te versterken. Het is duidelijk dat Oekraïne op een succesvolle manier agressieve historische propagandatechnieken in combinatie met tools van digitale marketing toepast. Deze strategie helpt het land momenteel om Rusland voor te blijven in deze informatieoorlog. We zijn aangekomen in een tijdperk van propaganda 4.0.
Azovstal. Mariupol. This is how the desperation of the army of russian murderers looks like. Ukrainian heroes defend the whole world. pic.twitter.com/mrboirIeBZ
— Mykhailo Fedorov (@FedorovMykhailo) May 4, 2022
Facial recognition
Een omstreden digitale technologie die Oekraïne ook inzet, is de gezichtsherkenningssoftware van Clearview AI. Deze vorm van artificiële intelligentie helpt hen om gesneuvelde Russische soldaten te identificeren en zo hun familieleden via sociale media op de hoogte te stellen van hun dood. Deze zoekmachine is gekoppeld aan een controversiële database met meer dan 10 miljard van op sociale media geschraapte foto’s. De identificatie van doden verloopt vele malen sneller dan vingerafdrukken. Zelfs bij ernstige gezichtsbeschadiging. Volgens critici pleegt de Amerikaanse ontwikkelaar inbreuken op de privacy en heeft Clearview al meerdere rechtszaken aan zijn been. Maar in oorlogstijden gelden andere maatregelen. De vraag is of Oekraïne in een tijd van vrede de technologie verder zal aanwenden of teruggeven aan Clearview.
Ukraine's Mykhailo Fedorov says the country is using Clearview AI's tools to identify the bodies of dead Russian soldiers and inform families (@peard33 / Reuters)https://t.co/n5x5cC1VXEhttps://t.co/NBvbbWLWap
— Techmeme (@Techmeme) March 24, 2022
Cyberwar
Rusland voert ook een minder opvallende oorlog tegen Oekraïne, met name een cyberoorlog. Zo pleegde Rusland op de eerste dag van de invasie een cyberaanval op het satelliet-netwerk van de Oekraïense internetprovider Viasat. Hierdoor raakten duizenden modems in Oekraïne onbruikbaar. Het doel van deze aanval was om de communicatie tussen de Oekraïense strijdkrachten te belemmeren. Eerder deden deze hackers al verschillende pogingen om een destructieve ‘wiper’ software te installeren op Oekraïense overheidswebsites om zo computersystemen van deze overheidsinstanties onbruikbaar te maken. Ook wilden een elite Russische hackersteam, bekend als Sandworm, met een stuk malware genaamd Industroyer2 een stroomstoring in het land te veroorzaken. De aanval werd gelukkig gedetecteerd en beperkt voordat er een black-out plaatsvond, die ongeveer twee miljoen mensen zou hebben getroffen.
Om zich te verdedigen riep Oekraïne hacktivisten, cybersecurity-specialisten en IT-vrijwilligers op om het land en de kritieke infrastructuur te helpen beschermen tegen de Russische cyber-oorlogsvoering. Sindsdien heeft het Oekraïense ministerie van digitale transformatie onder het motto ‘aanval is de beste verdediging’ vrijwillige hackers getraind om zich op Rusland te richten. Hackerscollectief Anonymous verklaarde kort na de invasie om Rusland te targetten. Zo hackten ze met veel succes al Russische databases en staatswebsites van bijvoorbeeld Gazprom en staatsnieuwszender RT.
JUST IN: #Russian state TV channels have been hacked by #Anonymous to broadcast the truth about what happens in #Ukraine. #OpRussia #OpKremlin #FckPutin #StandWithUkriane pic.twitter.com/vBq8pQnjPc
— Anonymous TV 🇺🇦 (@YourAnonTV) February 26, 2022
Hoewel het voeren van offensieve cyberoorlogvoering een nobele zaak lijkt, pleegt Anonymous mogelijks criminele handelingen zonder overheidsbevoegdheid. Bovendien ontstaat het gevaar dat Rusland op een bepaald moment haar hackers opdraagt hun bereik uit te breiden en cyberaanvallen te plegen op bijvoorbeeld Europese landen die Oekraïne steunen met onder andere de levering van wapens. De vraag is of wij hier voldoende voorbereid zijn. Ook is het nog onduidelijk of een cyberaanval op een NAVO-lid als een daad van oorlogsvoering zal worden beschouwd.
Drones
De oorlog vindt weliswaar ook nog steeds op het fysieke slagveld plaats. Zo wordt de Russische opmars momenteel nog steeds geleid door conventionele gepantserde gevechtsvoertuigen, luchtstrijdkrachten en zware artillerie. Er is weinig of geen berichtgeving over Russische hightech-wapens. Maar hoe langer deze oorlog voortduurt, hoe groter de kans dat de Russen geavanceerde militaire technologie zullen inzetten. Laten we vooral hopen dat ze hierbij geen gebruik zullen maken van nucleaire, biologische of chemische wapens.
Bij de Oekraïense strijdkrachten hebben digitale technologieën op het slagveld wel hun intrede gemaakt. Vooral onder de vorm van drone-technologie. Tot op heden zette het Oekraïense leger al meer dan 6000 drones in. De meeste drones zijn commercieel verkrijgbare multirotor-vaartuigen die je doorgaans terugvindt in de landbouw, media of bouwsector. De drones worden aangestuurd in de buurt van de frontlinie door kleine teams van soldaten. Zij geven realtime locatie- en topografische gegevens door aan artilleriebatterijen via militaire kanalen op Telegram. Vervolgens wordt met ongeziene doeltreffendheid zware artillerie afgevuurd.
Drone footage showing a Russian ammunition depot destroyed by the Ukrainian 45th Artillery Brigade.#Russia #Ukraine pic.twitter.com/LljwFCxvQ0
— BlueSauron👁️ (@Blue_Sauron) May 16, 2022
Tijdens deze oorlog worden drones niet enkel ingezet voor spionage, maar ook als killer drones. Zo leverde de VS honderden Switchblades aan Oekraïne. Deze killer drones zijn uitgerust met camera’s, navigatiesystemen en geleide explosieven. Ze kunnen geprogrammeerd worden om automatisch doelen aan te vallen die mijlenver weg zijn of kunnen boven een doel blijven hangen totdat de operator groen licht geeft om aan te vallen. Zodra het doelwit geraakt is, vernietigt de drone zichzelf. Je kan dit het best vergelijken met de Japanse kamikazepiloten tijdens WOII, maar dit maal zonder een mens aan boord.
De Oekraïeners hebben al veelvuldig aangetoond dat ze nieuwe digitale technologieën kunnen inzetten om de Russische invasie tegen te gaan. Maar de humanitaire, economische crisis en al het leed die oorlogen, of het nu in 1945 of 2022, met zich meebrengen vallen niet te stoppen met deze technologieën. Deze verantwoordelijkheid blijft volledig in mensenhanden liggen.
Op zoek naar een lezing, inspiratiesessie of content over digitalisering, leergoesting of cybersecurity? Contacteer me vrijblijvend op ulrich@puvacoaching.be of 0496 47 81 58.
