Het onderwijs in een digitaliserende samenleving
Sinds het ontstaan van het world wide web op 6 augustus 1991 leven we steeds meer in een digitale samenleving. Door de uitvinding van sir Tim Berners-Lee ontstonden er vele nieuwe mogelijkheden om data op te slaan en informatie op te zoeken. Wat hij niet wist, is dat hij de grondlegger werd van een digitale revolutie die zal leiden tot een nieuwe digitale samenleving.
Een nieuwe digitale samenleving waarin wij als ‘Homo Digitalis’ gedijen in een habitat waarin digitale technologieën overal aanwezig zijn en waar we zo goed als permanent mee verbonden zijn. En niet enkel verbonden met deze digitale technologieën, maar ook met de ganse wereld. En al deze Homo Digitalissen hebben hun eigen noden en behoeften waardoor bedrijven niet kunnen achterblijven en dus ook digitaal moeten transformeren. Zo verdwijnen fysieke producten wegens te weinig of geen vraag meer en komen digitale diensten in de plaats. Fysieke winkels sluiten de deuren of veranderen van concept. De verkoop gebeurt steeds meer via online verkoopskanalen en via digitale marketing. Ook de logistiek om producten te vervoeren verandert. Aan de ene kant, bij digitale diensten vervalt een groot stuk van het logistiek proces. Aan de andere kant heeft de Homo Digitalis ook andere eisen. Zo verwacht hij snelle leveringen aan huis.
Al deze veranderingen in de samenleving, bij de mensen en de bedrijven hebben een grote impact op onze tewerkstelling. De arbeidsmarkt digitaliseert ook. Door digitalisering ontstaan nieuwe sectoren, diensten, producten en dus ook nieuwe jobs. Jobs die twintig jaar geleden niet bestonden zijn die van Digital-marketeer, Socialmediamanager, Data Protection Officer, privacy-consultants, etc. Bovendien is er een groeiende vraag naar drone-bestuurders, data-analisten, software- en app-ontwikkelaars.
Als reactie op hun digitale transformaties herstructureren bedrijven ook hun personeelsbestand. Hierdoor zullen jobs verdwijnen. En dat zijn vooral jobs die overgenomen kunnen worden door computers, robots en geautomatiseerde procedures. Jobs die vaak administratief of repetitief werk inhouden zoals de kassierster in een winkel of de loketbediende in een bank.
Digitalisering laat zich voelen in elke sector door de gedeeltelijke automatisering van bepaalde taken. Hierdoor veranderen onze jobinhouden en ontstaat er een intensievere interactie tussen mens en robot. Deze veranderingen leiden momenteel tot een kwantitatieve en kwalitatieve mismatch op onze arbeidsmarkt. De kwantitatieve mismatch ontstaat door een sterke arbeidsvraag ten opzichte van een arbeidsaanbod dat onder druk staat. De kwalitatieve mismatch is een gevolg van de competenties, die bedrijven zoeken, die niet meer overeenstemmen met wat de arbeidsmarkt biedt. Deze mismatch zorgen voor een steeds heviger woedende ‘War for talent’. Maar als we deze mismatchen niet wegwerken, heeft dit op langere termijn rampzalige gevolgen voor onze economie.
Het onderzoek ‘Be The Change’ van Agoria toont aan dat 4,5 miljoen werkende Belgen tegen 2030 hun skills zullen moeten upgraden om niet uit de boot te vallen. Voor minstens 310.000 werkenden en werkzoekenden zal er omscholing nodig zijn om naar een nieuwe duurzamere job te leiden doordat hun huidige job verdwijnt. Bovendien zullen we in 2030 zonder aangepast beleid 500.000 vacatures in België (1 op de 10 vacatures) niet ingevuld raken waarbij het risico het grootst is in Vlaanderen en vooral in de gezondheidszorg, ICT en het onderwijs.
Kwalitatief onderwijs
Onze arbeidsmarkt en economie gaan hand in hand. Als onze economie groeit, stijgt de vraag naar arbeidskrachten en omgekeerd. Maar als het aanbod op de arbeidsmarkt niet kan beantwoorden aan de vraag, dan kan de economie hierdoor ook enorm afgeremd worden. We hebben er dus allemaal baat bij dat onze arbeidsmarkt gezond en in evenwicht is. Het onderwijs speelt hierin een belangrijke rol, met name het aanbieden van kwalitatief onderwijs. Maar wat dien je te verstaan onder kwalitatief onderwijs in een digitale, snel veranderende, onder druk staande arbeidsmarkt?
Het antwoord vind je in de volgende quote:
“Om technologie effectief te integreren (in de samenleving, op’t werk, op school, …) heb je een robuuste TOOLSET nodig, een sterke SKILLSET en de MINDSET om ideeën te verdedigen die autonomie en vertrouwen versterken.”
Wat betekent dit voor kwalitatief onderwijs?
Robuuste TOOLSET
Ten eerste, een robuuste TOOLSET houdt in dat onderwijsinstellingen beschikken over de juiste infrastructuur, materialen en technologieën. Als je leerlingen vaardigheden wilt aanleren om te werken met een cobot, dan is een videofilmpje of een tekstboek onvoldoende. Je moet ook beschikken over een échte cobot. Daarnaast heb je de juiste leerkrachten nodig die met deze technologieën kunnen omgaan. Een leerkracht die lesgeeft over het gebruik van een cobot en zelf zelden of nooit met een cobot heeft gewerkt, kan niet de vaardigheden op de juiste manier overbrengen. Als school moet je dus ook investeren in je leerkrachten om er voor te zorgen dat ze mee kunnen. Bovendien kan je het als school niet meer alleen. Je hebt er alle baat bij om een ecosysteem op te bouwen met vakmensen uit de bedrijfswereld en uit verschillende sectoren die jongeren kunnen inspireren, begeleiden en ondersteunen. Een ecosysteem bestaat ook uit diverse leervormen zoals werkplekleren, duaal leren en digitaal leren.
Sterke SKILLSET
Ten tweede, een sterke SKILLSET voor kwalitatief onderwijs betekent dat het onderwijs van vandaag om de talenten van morgen te vormen aan de noden en behoeften van de arbeidsmarkt en van de ondernemingen van morgen moet beantwoorden. Met andere woorden, leerlingen moeten leren om te kunnen meedraaien op de arbeidsmarkt van morgen. Zij moeten nu vaardigheden ontwikkelen om morgen een duurzame loopbaan te hebben en waarbij ze in interactie kunnen gaan met mensen maar ook met machines en robots. STEM-vaardigheden en 21e-eeuwse vaardigheden die bestaan uit cognitieve, digitale, sociale en zelfregulerende skills zijn onmisbaar.
Learn-it-all MINDSET
Ten slotte, de grootste uitdaging van het onderwijs gaat vooral zijn om haar mindset te veranderen van een Know-it-all naar een Learn-it-all model. Hiermee bedoel ik dat de rol van de leerkracht verandert. De generaties die geboren werden in de vorige eeuw, groeiden op met een leerkracht als poortwachter van kennis. Vroeger stond de leerkracht voor de klas en bracht informatie en kennis over naar de leerlingen. Deze rol verdwijnt steeds meer. Informatie is tegenwoordig toegankelijk met een simpele druk op de knop. Daarom is de taak van een leerkracht die enkel en alleen informatie overdraagt zinloos.
Dit betekent dat de rol van de leerkracht verschuift naar het aanleren van informatievaardigheden en cognitieve vaardigheden. Informatievaardigheden gaat over het efficiënt werken met digitale technologieën en kritische vragen durven stellen zoals ‘waar vond je de informatie? Wat doe je ermee? Hoe weet je dat deze juist en betrouwbaar is? Waar kan je het toepassen? Enzovoort. Ook kritisch denken en andere cognitieve vaardigheden zoals creatief en probleemoplossend denken zijn noodzakelijk in een samenleving die overweldigd wordt door informatie. De toekomstige leerkracht zal moeten leren loslaten dat hij/zij alles moet weten en ook begrijpen dat leiderschap niet van voren in de klas komt, maar vanuit de groep leerlingen die voor je zitten. Zijn of haar rol zal er ook in bestaan om de leerlingen te helpen groeien in zelfregulering en vertrouwen.
Probeer dus als leerkracht en onderwijsinstelling om de leergoesting van je leerlingen aan te wakkeren! Het leren stopt niet na de schoolbanken. Leerlingen hebben er alle baat bij dat ze efficiënt en effectief leren leren, alsook ontleren.
auteur: Ulrich Petré (21/11/2022)
Wil je meer weten over hoe je efficient en effectief kan leren?
Op zoek naar een lezing, inspiratiesessie of content over digitalisering, leergoesting of cybersecurity? Contacteer me vrijblijvend op ulrich@puvacoaching.be of 0496 47 81 58.
